Για την απλούστευση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και την τόνωση της ανταγωνιστικότητας των γεωργών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα μια μεγάλη δέσμη μέτρων που στοχεύουν στον διοικητικό φόρτο, τους ελέγχους, την εφαρμογή, την αντιμετώπιση κρίσεων και τις επενδυτικές ανάγκες του τομέα.
Οι αλλαγές θα μπορούσαν να εξοικονομήσουν έως και 1,58 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για τους γεωργούς και 210 εκατομμύρια ευρώ για τις εθνικές διοικήσεις, καθιστώντας παράλληλα τις πληρωμές, ορισμένες απαιτήσεις και εργαλεία αντιμετώπισης κρίσεων πιο ευέλικτες και ευκολότερες στη διαχείριση.
Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας απλούστευσης ευθυγραμμισμένης με την πυξίδα ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και στηρίζει την ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα και την ψηφιοποίηση του γεωργικού τομέα, καθώς και ιδίως των νέων γεωργών και των βιοκαλλιεργητών.
Οι γεωργοί σε ολόκληρη την ΕΕ υπόκεινται σε βαριές διοικητικές υποχρεώσεις, οι οποίες συχνά δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα επί τόπου. Αυτός ο κανονιστικός φόρτος είναι χρονοβόρος και δημιουργεί κόστος για τους γεωργούς και τις εθνικές διοικήσεις. Οδηγεί σε χαμηλότερη αποδοχή υποχρεώσεων και μπορεί επίσης να αποθαρρύνει τις επενδύσεις.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Επιτροπή προτείνει τώρα στοχευμένες λύσεις μέσω μιας σειράς συγκεκριμένων νομοθετικών αλλαγών με βάση την επιχειρησιακή πείρα και την εκτενή ανατροφοδότηση από τα ενδιαφερόμενα μέρη και τα κράτη μέλη.
Απλουστευμένο καθεστώς ενισχύσεων για μικροκαλλιεργητές
Για να καταστεί ελκυστικότερη, το όριο ετήσιας κατ’ αποκοπή ενίσχυσης – δηλαδή μιας ενιαίας, ετήσιας εκταμίευσης – για τους μικροκαλλιεργητές θα αυξηθεί από 1.250 ευρώ σε 2.500 ευρώ.
Σκοπός αυτών των ενισχύσεων για τους μικροκαλλιεργητές είναι η προώθηση μιας πιο ισορροπημένης κατανομής της στήριξης, η ενίσχυση της ζωτικότητας των αγροτικών περιοχών όπου οι μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις διαδραματίζουν καίριο οικονομικό ρόλο και η μείωση του διοικητικού φόρτου τόσο για τους γεωργούς όσο και για τις αρχές.
Οι γεωργοί αυτοί θα εξαιρούνται επίσης από ορισμένους περιβαλλοντικούς κανόνες (αιρεσιμότητα), ενώ μπορούν να επωφελούνται από ενισχύσεις που ανταμείβουν τη φιλική προς το περιβάλλον γεωργία (οικολογικά προγράμματα).
Απλουστευμένες περιβαλλοντικές απαιτήσεις και έλεγχοι
Η δέσμη μέτρων απλούστευσης αποσκοπεί στην καλύτερη προσαρμογή των διαφορετικών γεωργικών πρακτικών και των τοπικών συνθηκών, μειώνοντας παράλληλα την αλληλεπικάλυψη με τους υφιστάμενους εθνικούς κανόνες.
Για παράδειγμα, οι πιστοποιημένες βιολογικές εκμεταλλεύσεις θα θεωρείται αυτομάτως ότι πληρούν ορισμένες από τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις της ΕΕ για χρηματοδότηση.
Για ορισμένες από τις πιο απαιτητικές απαιτήσεις, οι γεωργοί μπορούν να επωφεληθούν από κίνητρα για την προστασία τυρφώνων και υγροτόπων, όπως ορίζεται στην ορθή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση 2 (ΚΓΠΚ 2). Η στήριξη αυτή θα τις βοηθήσει επίσης να συμμορφωθούν με τους εθνικούς κανόνες που υπερβαίνουν τα πρότυπα της ΕΕ, εξασφαλίζοντας δίκαιη αποζημίωση για τις προσπάθειές τους.
Για να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος των ελέγχων, οι έλεγχοι θα εξορθολογιστούν μέσω της χρήσης δορυφόρων και τεχνολογίας.
Επιπλέον, θα εισαχθεί μια νέα αρχή: μόνο ένας επιτόπιος έλεγχος ετησίως ανά εκμετάλλευση.
Ενισχυμένη διαχείριση κρίσεων και απλούστερες διαδικασίες για τις εθνικές διοικήσεις
Οι γεωργοί της ΕΕ που πλήττονται από φυσικές καταστροφές ή ζωονόσους θα λάβουν καλύτερη στήριξη χάρη στις νέες πληρωμές για την αντιμετώπιση κρίσεων που διατίθενται στο πλαίσιο των στρατηγικών σχεδίων της ΚΓΠ και χάρη σε πιο ευέλικτα και προσβάσιμα εργαλεία διαχείρισης κινδύνων.
Τα κράτη μέλη θα επωφεληθούν από μεγαλύτερη ευελιξία όσον αφορά την προσαρμογή των στρατηγικών τους σχεδίων για την ΚΓΠ, ενώ προηγούμενη έγκριση από την Επιτροπή απαιτείται μόνο για στρατηγικές τροποποιήσεις. Αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο στους γεωργούς, οι οποίοι θα επωφεληθούν ταχύτερα από τις αλλαγές που εισήχθησαν.
Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ψηφιοποίησης
Οι μικροκαλλιεργητές θα μπορούν ευκολότερα να λάβουν χρηματοδοτική στήριξη μέσω μιας νέας απλής επιλογής χρηματοδότησης που προσφέρει έως και 50.000 ευρώ ως κατ’ αποκοπή ποσό για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών τους εκμεταλλεύσεων.
Οι εθνικές διοικήσεις θα ενθαρρυνθούν περαιτέρω να αναπτύξουν διαλειτουργικά ψηφιακά συστήματα. Σύμφωνα με την αρχή «υποβολή έκθεσης μία φορά, χρήση πολλές φορές», στόχος είναι οι γεωργοί να πρέπει να υποβάλλουν τα δεδομένα τους μόνο μία φορά, μέσω ενός ενιαίου συστήματος, εξοικονομώντας χρόνο, μειώνοντας το διοικητικό κόστος και βελτιώνοντας τη διαχείριση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
Επόμενα βήματα
Η νομοθετική πρόταση θα υποβληθεί τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο προς έγκριση.
Παράλληλα με τις αλλαγές στους βασικούς κανόνες της ΚΓΠ, η Επιτροπή θα προτείνει επίσης αργότερα εντός του έτους περαιτέρω μέτρα απλούστευσης, μεταξύ άλλων και από τομείς εκτός της γεωργίας, με στόχο τη μείωση του φόρτου υποβολής εκθέσεων και ελέγχου και τη διευκόλυνση της υιοθέτησης των νέων δυνατοτήτων ευελιξίας που προσφέρει η γενική απλούστευση της ΚΓΠ. Αυτά τα βήματα περιγράφονται σε έναν οδικό χάρτη.
Ιστορικό
Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας θητείας, η Επιτροπή αντιμετωπίζει, κατά προτεραιότητα, αλληλεπικαλυπτόμενους, περιττούς ή δυσανάλογους κανόνες που επιβαρύνουν αδικαιολόγητα τις επιχειρήσεις της ΕΕ και εμποδίζουν την ανάπτυξη. Η Επιτροπή χαράσσει νέα πορεία προς την απλούστευση των κανόνων της ΕΕ, ώστε να καταστεί η οικονομία της ΕΕ πιο ανταγωνιστική και πιο ευημερούσα. Η Επιτροπή έχει σαφή στόχο να καταβάλει μια άνευ προηγουμένου προσπάθεια απλούστευσης, επιτυγχάνοντας μείωση του διοικητικού φόρτου κατά τουλάχιστον 25 % και τουλάχιστον 35 % για τις ΜΜΕ έως το τέλος της παρούσας θητείας, χωρίς να υπονομεύονται οι σχετικοί στόχοι πολιτικής. Η πρώτη δέσμη μέτρων «Omnibus» που εγκρίθηκε τον Φεβρουάριο κάλυψε εκτεταμένη απλούστευση στους τομείς της υποβολής εκθέσεων για βιώσιμα χρηματοοικονομικά, της δέουσας επιμέλειας ως προς τη βιωσιμότητα, του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, της ταξινόμησης και των ευρωπαϊκών επενδυτικών προγραμμάτων.
Στον τομέα της γεωργίας, αυτό σημαίνει ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων της ΕΕ, με παράλληλη μείωση του διοικητικού φόρτου τόσο για τους γεωργούς όσο και για τις δημόσιες αρχές και συνεκτίμηση των ποικίλων καταστάσεων και αναγκών των γεωργών της ΕΕ.
Η σημερινή δέσμη μέτρων για τη γεωργία βασίζεται στα μέτρα απλούστευσης που έχει ήδη θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2024 Αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης διαδικασίας που θα συνεχιστεί αργότερα εντός του έτους με μια οριζόντια δέσμη νομοθετικών απλουστεύσεων, η οποία θα στοχεύει σε άλλες πολιτικές που επηρεάζουν τους γεωργούς, τις επιχειρήσεις γεωργικών προϊόντων διατροφής και τις διοικήσεις.
Η δέσμη μέτρων απλούστευσης αποτελεί βασικό παραδοτέο του οράματος για τη γεωργία και τα τρόφιμα που παρουσίασε η Επιτροπή τον Φεβρουάριο του 2025.
