Οδηγός για τις καλλιεργητικές πρακτικές, την επικονίαση, τη λίπανση, το κλάδεμα και τη συγκομιδή.
Επιλογή της τοποθεσίας για την εγκατάσταση ενός αμυγδαλεώνα, πρέπει να λαμβάνει υπόψη ότι:
Α) Η αμυγδαλιά είναι είδος αυτογονιμοποιούμενο και γι’ αυτό πρέπει να εξασφαλίζονται κατάλληλες ευνοϊκές καιρικές συνθήκες κατά την άνθηση για να επιτευχθεί η επικονίαση.
Β) Η αμυγδαλιά ανθίζει νωρίς και ως εκ τούτου πρέπει να αποφεύγονται οι παγετόπληκτες περιοχές.
Μερικές μέθοδοι προστασίας από τον παγετό είναι:
1) Επιλογή κατάλληλης τοποθεσίας για φύτευση π.χ. με κλίση εδάφους >1-3%, κοντά σε υδάτινους όγκους κ.λπ.
2) Επιλογή ποικιλίας με όψιμη άνθηση.
3) Περιορισμός των αζωτούχων λιπάνσεων πλησιάζοντας προς το Φθινόπωρο.
4) Διατήρηση των δένδρων σε καλή κατάσταση (εύρωστα και υγιή).
5) Καταστροφή των ζιζανίων.
6) Συνιστάται το ασβέστωμα του κορμού.
7) Χρήση κολάρων από χαρτόνι, φελιζόλ, πλαστικά μονωτικά, σακούλες κ.α. στα νεαρά δενδρύλλια για προστασία από τον παγετό.
8) Εγκατάσταση ανεμοφρακτών, χρήση ανεμομικτών, κάθετων τουρμπίνων S.I.S., τεχνητής βροχής.
Γ) Η αμυγδαλιά είναι ευπαθής σε μυκητολογικές ασθένειες και ιδιαίτερα στη μονίλια.
Επιλογή καλλιεργητικής πρακτικής
Γενικά κατά την προετοιμασία του χωραφιού προς φύτευση οι καλλιεργητικές εργασίες πρέπει να γίνονται όταν το χωράφι έχει την κατάλληλη υγρασία (είναι στο ρόγο του).
Μετά το πρώτο (βαθύ) όργωμα, συνήθως επεμβαίνουμε μέχρι δύο φορές με καλλιεργητή και όχι με φρέζα. Τα μηχανήματα κατεργασίας του εδάφους πρέπει να καθαρίζονται από ριζώματα δυσεξόντωτων ζιζανίων όπως αγριάδα, κύπερη, περικοκλάδα και βέλιουρα.
Προμήθεια υγιούς και πιστοποιημένου πολλαπλασιαστικού υλικού. Η αγορά και διακίνηση των δενδρυλλίων θα πρέπει να γίνεται τηρώντας την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία αλλά και τα όσα σχετικά προβλέπονται περί διακίνησης πολλαπλασιαστικού υλικού.
Επιλογή κατάλληλων ποικιλιών και υποκειμένων
1. Ποικιλίες προσαρμοσμένες στις τοπικές εδαφοκλιματικές συνθήκες
2. Υποκείμενα ανεκτικά ή ανθεκτικά σε εχθρούς και ασθένειες και την έλλειψη νερού όταν γίνεται ξερική καλλιέργεια.
Για ξερικές καλλιέργειες συνιστάται το ανθεκτικό στην έλλειψη νερού υποκείμενο αμυγδαλιάς GN 22 (δημιουργήθηκε στο Ινστιτούτο Φυλλοβόλων Δένδρων).
Επικονίαση
Για την εξασφάλιση της ετήσιας παραγωγής απαιτείται, μεταξύ άλλων, η επιτυχής επικονίαση των δέντρων. Αυτή επιτυγχάνεται με την φύτευση κατάλληλων ποικιλιών – επικονιαστών, τα οποία πρέπει να βρίσκονται ομοιόμορφα κατανεμημένα στον αμυγδαλεώνα. Συμπληρωματικά η επικονίαση υποβοηθείται από την ύπαρξη κυψελών μελισσών.
Λίπανση
1. Κατά το στάδιο της ανάπτυξης των δέντρων (νεανικότητα) θα πρέπει να εξασφαλίζει ότι τα δενδρύλλια θα έχουν ικανοποιητική ? ζωηρή ανάπτυξη χωρίς να καταπονούνται από τροφοπενίες (σπανιότερα από τοξικότητες) θρεπτικών στοιχείων.
2. Κατά το στάδιο της παραγωγής θα πρέπει να επιτυγχάνεται η ισορροπία μεταξύ των θρεπτικών στοιχείων (κυρίως του Ν) ώστε να αποφεύγεται ο περιορισμός της ανθοφορίας λόγω του ανταγωνισμού μεταξύ βλάστησης και καρποφορίας ή και πρόκληση αυξημένης καρπόπτωσης. Έτσι συστήνεται να μην χορηγείται υπερβολική ποσότητα αζώτου (Ν) κοντά στην ανθοφορία.
3. Επίσης και στις δύο περιπτώσεις πρέπει να αποφεύγεται η υπερβολική προσθήκη Ν κοντά στο φθινόπωρο. Για την σωστή ανάπτυξη και καλή καρποφορία της αμυγδαλιάς θα πρέπει να εξασφαλίσουμε στην καλλιέργεια όλα τα απαραίτητα μακροστοιχεία και ιχνοστοιχεία.
Γενικότερα σημαντική είναι η αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων εδαφολογικών στοιχείων για την περιοχή (πέραν της χρήσης των συνήθων εδαφολογικών και φυλλοδιαγνωστικών αναλύσεων που διενεργούνται σε επίπεδο αμυγδαλεώνα).
Σημαντικό βοήθημα αποτελεί ο εδαφολογικός χάρτης της περιοχής , όπου υπάρχει (π.χ. Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης). Γνωρίζοντας τις θρεπτικές ανάγκες της αμυγδαλιάς και τα διαθέσιμα θρεπτικά στοιχεία στο έδαφος, μπορεί να προσδιοριστεί η απαιτούμενη λίπανση επιτυγχάνοντας την αποφυγή σπατάλη ς μεγαλύτερων από τις αναγκαίες, ποσότητες λιπασμάτων στο έδαφος.
Οι αναλύσεις εδάφους και οι φυλλοδιαγνωστικές αναλύσεις πρέπει να πραγματοποιούνται σε διετή ή πενταετή βάση και να τηρείται σχετικό αρχείο. Οι χρονικές περίοδοι λήψης δειγμάτων και επανάληψης των αναλύσεων καθορίζονται από τα δεδομένα του αρχείου και από τα θρεπτικά προβλήματα που διαπιστώνονται.
Οι λήψεις των εδαφικών δειγμάτων για ανάλυση πρέπει να γίνεται μετά την εισαγωγή των δένδρων στο λήθαργο, σύμφωνα με τις οδηγίες του αρμόδιου εργαστηρίου.
Βασική Λίπανση – Πρόταση Ν – Ρ – Κ
Οι φωσφορικές λιπάνσεις θα πρέπει να γίνονται τέλος φθινοπώρου με αρχές χειμώνα. Η λίπανση που γίνεται αυτή την περίοδο θα πρέπει να συνοδεύεται και από πολύ μικρές ποσότητες αζώτου.
Με την παραπάνω λίπανση, θα πρέπει να εξασφαλίζουμε την απαιτούμενη ποσότητα φωσφόρου για όλη την καλλιεργητική περίοδο, ενώ για το κάλιο θα πρέπει να γίνεται ακόμη μια λίπανση αρχές καλοκαιριού. Όσον αφορά στο άζωτο πρέπει η απαιτούμενη ποσότητα να δίνεται στην αμυγδαλιά τρεις ή τέσσερις φορές το χρόνο.
Από την πλευρά των ιχνοστοιχείων, συνηθέστερα, εντοπίζονται κυρίως προβλήματα έλλειψης Β, η οποία πολλές φορές συνυπάρχει με χαμηλά επίπεδα Ρ.
Οι δύο αυτές τροφοπενίες (Β & Ρ) προκαλούν προβλήματα στην καρπόδεση, τα οποία και απαιτούν έγκαιρη επισήμανσή ώστε να αντιμετωπισθούν εγκαίρως χωρίς επιπτώσεις. Επιπλέον απαντώνται τροφοπενίες Fe & Zn σε εδάφη υψηλής αντίδρασης (ph). Πλέον των απαραίτητων ιχνοστοιχείων για την καλή ανάπτυξη και καρποφορία των δένδρων, θα πρέπει κατ’ αρχήν να έχουμε σαν προϋπόθεση την σωστή παροχή των τριών στοιχείων Ν, Ρ, Καλίου και η σχέση αυτών στην λίπανση θα πρέπει να είναι 3-1,5-2.
Έτσι για δόση 30 μονάδων αζώτου στο στρέμμα θα πρέπει να δώσουμε 15 μονάδες φωσφόρου και 20 μονάδες καλίου. Όσον αφορά τους τύπους των λιπασμάτων θα πρέπει να γνωρίζουμε εάν το έδαφος είναι όξινο, αλκαλικό ή ουδέτερο.
Άρδευση
Η στάγδην άρδευση εξυπηρετεί καλύτερα την άρδευση της αμυγδαλιάς καθώς (πέρα από τον αυξημένο βαθμό ομοιομορφίας και εξοικονόμησης αρδευτικού νερού) αποφεύγει την πρόκληση υψηλών επιπέδων υγρασίας που μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών στο λαιμό των δένδρων και στην κόμη.
Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση μπεκ στην άρδευση της αμυγδαλιάς και ειδικότερα σε βαριά εδάφη. Η μελέτη και η εγκατάσταση εξαρχής υπόγειου συστήματος μεταφοράς του αρδευτικού νερού (κατά την εγκατάσταση του αμυγδαλεώνα) εξυπηρετεί την απρόσκοπτη κίνηση των μηχανημάτων και των ανθρώπων καθώς και την συγκομιδή των αμυγδάλων.
Η τυχόν εγκατάσταση υπόγειων σταλλακτήρων δεν ενδείκνυται διότι προκαλεί την συσσώρευση των ριζών γύρω από αυτούς και την ανάγκη χρήσης ριζοαπωθητικού.
Η χρήση συστημάτων στάγδην άρδευσης εξυπηρετεί την εφαρμογή της επιφανειακής λίπανσης μέσω υδρολίπανσης. Το δίκτυο άρδευσης απαιτεί την ύπαρξη φίλτρου, υδρολιπαντήρα, βαλβίδων εκτόνωσης και ενδεχομένως βανών (ή ηλεκτροβανών) για την άρδευση του αμυγδαλεώνα τμηματικά εξαιτίας της διαθέσιμης πίεσης και παροχής του νερού.
Η αρδευτική δόση, βάθος και εύρος άρδευσης, καθορίζονται από την μηχανική σύσταση και τα άλλα χαρακτηριστικά του εδάφους, αλλά και από τα χαρακτηριστικά του διαθέσιμου αρδευτικού νερού.
Να σημειωθεί ότι η αμυγδαλιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στην αλατότητα του νερού και έτσι πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την εξασφάλιση νερού με χαμηλή ηλεκτρική αγωγιμότητα.
Κλάδεμα
Η αμυγδαλιά καρποφορεί στους βλαστούς του προηγούμενου έτους και στα ημιμόνιμα καρποφόρα όργανα. Στην αμυγδαλιά θα πρέπει να κρατήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα καρποφόρα όργανα για να πετύχουμε μεγαλύτερο αριθμό αμυγδάλων.
Πρέπει να εφαρμόζουμε ελαφρύ κλάδεμα , σχεδόν σαν κλαδοκάθαρο. Να αφαιρούμε τα παλιά και γερασμένα κλαδιά καθώς επίσης και τα λαίμαργα. Ανά 2-3 χρόνια καλό θα είναι να αφαιρούμε βραχίονες και βλαστούς που εμποδίζουν τον αερισμό και το φωτισμό της κόμης, καθώς επίσης βοηθούν στην καλύτερη πρόσβαση του φυτοπροστατευτικού προϊόντος για την αντιμετώπιση των εχθρών και των ασθενειών της καλλιέργειας.
Τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης των δενδρυλλίων δεν θα πρέπει να γίνεται αυστηρό κλάδεμα και η διαμόρφωση του σχήματος θα πρέπει να ξεκινάει από το 2ο -3 ο έτος ανάλογα με την ζωηρότητα του φυτού.
Συγκομιδή
Τα αμύγδαλα είναι ώριμα όταν το πράσινο περίβλημα τους σχίζεται και αρχίζει να αποκολλάται.
Για να αρχίσει όμως η συγκομιδή των αμυγδάλων και για να είναι αποτελεσματική η εργασία τόσο της συγκομιδής όσο και της αποφλοίωσης, αλλά και για να γίνει γρήγορα το στέγνωμα των αμυγδάλων, θα πρέπει τα αμύγδαλα να αφεθούν μέχρι να μισοστεγνώσει το πράσινο περίβλημα.
Η συγκομιδή επίσης δεν θα πρέπει να καθυστερήσει πέραν αυτού του σταδίου. Κατά την συγκομιδή προσέχουμε να μην τραυματίσουμε τα δένδρα από ραβδίσματα, αιχμηρά αντικείμενα, παπούτσια κ.α. γιατί οι πληγές βοηθούν την είσοδο διαφόρων μυκήτων και βακτηρίων.
