Η περιοδική έξαρση της ασθένειας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια φαίνεται να είναι στενά συνδεδεμένη με την αλλαγή των κλιματικών συνθηκών.
Το γλοιοσπόριο είναι μία από τις σοβαρότερες μυκητολογικές ασθένειες που προσβάλλουν την ελιά, γνωστή και ως ανθράκωση ή παστέλλα.
Η ασθένεια εντοπίζεται κυρίως σε περιοχές της Ιταλίας και της Ελλάδας που βρέχονται από το Ιόνιο πέλαγος. Στη χώρα μας το γλοιοσπόριο εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1920 στην Κέρκυρα, ωστόσο από το 2016 μέχρι και σήμερα, έχουν καταγραφεί εκτεταμένες προσβολές καρπών ελιάς σε ελαιώνες στη Δυτική Ελλάδα, στην Πελοπόννησο, στο Βόρειο Αιγαίο, στη Χαλκιδική και αλλού. Κύρια αιτία προσβολής της ελιάς αποτέλεσε η επικράτηση ευνοϊκών συνθηκών για την ανάπτυξη του παθογόνου, έχοντας ως συνέπεια σημαντικό μέρος της παραγωγής να καταστρέφεται. Αποτέλεσμα των προσβολών είναι η σημαντική μείωση της παραγωγής, καθώς και η ποιοτική υποβάθμιση αυτής.
Η περιοδική έξαρση της ασθένειας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια φαίνεται να είναι στενά συνδεδεμένη με την αλλαγή των κλιματικών συνθηκών, όπως για παράδειγμα τα υψηλά επίπεδα σχετικής υγρασίας.
Το παθογόνο αίτιο για το γλοιοσπόριο είναι τρία είδη του γένους Colletotrichum:
– Colletotrichum gloeosporioides
– Colletotrichum acutatum
– Colletottrichum clavatum
Ο μύκητας αναπτύσσεται σε θερμοκρασίες μεταξύ 12-25 βαθμών Κελσίου, σε συνδυασμό με υψηλά ποσοστά υγρασίας.
Γλοιοσπόριο: Ποια είναι τα συμπτώματα προσβολής της ελιάς
Η ασθένεια παρουσιάζει δύο κύριες περιόδους έξαρσης:
– Η πρώτη είναι την άνοιξη, όπου και η μόλυνση εγκαθίσταται στην καλλιέργεια, ειδικά κατά την ανθοφορία.
– Η δεύτερη περίοδος είναι περίπου στις αρχές του φθινοπώρου, όταν ο καρπός αρχίσει να ωριμάζει.
Το γλοιοσπόριο προσβάλλει κυρίως τους καρπούς, προκαλώντας ποικίλα συμπτώματα, ενώ προσβολές παρατηρούνται τόσο στα άνθη όσο και στα φύλλα. Σε συνθήκες έντονης προσβολής, τα φύλλα αρχίζουν σταδιακά να κιτρινίζουν, στη συνέχεια να καρουλιάζουν και να πέφτουν. Την περίοδο της άνοιξης, οι ανθοταξίες αρχίζουν να κοκκινίζουν και να ξεραίνονται. Η ανθοφορία είναι το πιο κρίσιμο στάδιο για την εγκατάσταση και εξάπλωση του μύκητα, γιατί στο στάδιο αυτό συμβαίνουν οι πρωτογενείς μολύνσεις που αποτελούν τη βάση για τη διασπορά του μύκητα. Η προσβολή των ανθέων θεωρείται σημαντική για τις περαιτέρω μολύνσεις και την εξέλιξη της ασθένειας.
Αναφορικά με την προσβολή των καρπών, παρατηρούνται αρχικά χαρακτηριστικές καστανές κηλίδες πάνω στους καρπούς της ελιάς που στη συνέχεια αναπτύσσονται σε όλο το μέρος του καρπού, με αποτέλεσμα ο ώριμος καρπός να σαπίζει και να πέφτει στο έδαφος ή να συρρικνώνεται, να μουμιοποιείται και να παραμένει προσκολλημένος πάνω στο ελαιόδεντρο. Το ελαιόλαδο που προέρχεται από προσβεβλημένους καρπούς από γλοιοσπόριο είναι υποβαθμισμένης ποιότητας, με ένα κοκκινωπό χρώμα, υψηλή οξύτητα και χαμηλή περιεκτικότητα των πολύτιμων αρωματικών πολυφαινολών, χαρακτηριστικά που το καθιστούν ακατάλληλο για ανθρώπινη κατανάλωση σύμφωνα με τον κανονισμό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (Ε.Κ. Αρ. 1989/2003).
Παράλληλα οι προσβολές από το δάκο διευκολύνουν τις δευτερογενείς προσβολές από το παθογόνο. Σύμφωνα με επιστημονικές ανακοινώσεις, η προσβολή του ελαιόκαρπου από εχθρούς όπως ο δάκος, αποτελεί προαιρετικό παράγοντα εκδήλωσης της ασθένειας, καθώς ο μύκητας μπορεί να προσβάλει ώριμους καρπούς οι οποίοι δεν έφεραν κανένα τραυματισμό, εξίσου αποτελεσματικά με καρπούς που είχαν προηγουμένως τραυματιστεί.
Γλοιοσπόριο: Τρόποι αντιμετώπισης
Η πρόληψη ή η αντιμετώπιση της προσβολής του γλοιοσπόριου μπορεί να πραγματοποιηθεί με καλλιεργητικά μέτρα και με χημικές μεθόδους.
Βασικός παράγοντας για την προληπτική αντιμετώπιση του γλοιοσπόριου είναι το κλάδεμα που πρέπει να γίνεται στην ελιά κάθε χρόνο προκειμένου να επιτυγχάνεται καλός αερισμός, ο οποίος εμποδίζει την ανάπτυξη της ασθένειας του γλοιοσπόριου. Επιπλέον, ένα άλλο μέτρο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι η φύτευση των δέντρων σε μεγαλύτερη απόσταση. Τέλος, σε περίπτωση που κάποιος γεωργός ξεκινήσει από την αρχή έναν ελαιώνα, θα ήταν προτιμότερο να επιλέξει χωράφι σε περιοχή με χαμηλότερα επίπεδα υγρασίας.
Για την αποτελεσματική μείωση της αρχικής μόλυνσης, είναι απαραίτητη η εφαρμογή σκευασμάτων αντιμετώπισης της ασθένειας, ειδικά σε βλαστούς ηλικίας μεγαλύτερης του ενός έτους, και πιο συγκεκριμένα σε περιοχές που η ασθένεια είναι ήδη εγκατεστημένη και το κλάδεμα ελαφρύ.
Σύμφωνα με πληροφορίες, για την αντιμετώπιση της ασθένειας οι εγκεκριμένες δραστικές από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥπΑΑΤ) ανήκουν στις ομάδες των γουανιδικών, διθειακαρβαμιδικών, στρομπιλουρινών, τριαζολών και χαλκούχων.
Συγκεκριμένα τα χαλκούχα σκευάσματα για το γλοιοσπόριο της ελιάς έχουν μορφή βρέξιμης σκόνης ή βρέξιμων κόκκων (Βορδιγάλειος Πολτός, Οξυχλωριούχος χαλκός, Υδροξείδιο του Χαλκού, Θειικός Τριβασικός Χαλκός κλπ).
Ωστόσο, αν και ο χαλκός θεωρείται ασφαλής, εξακολουθεί να είναι επικίνδυνος για τον άνθρωπο αλλά και το οικοσύστημα όταν εμφανίζεται σε υψηλές συγκεντρώσεις. Πρέπει να προσέχουμε ιδιαίτερα την προστασία του δέρματος και των ματιών μας κατά τον ψεκασμό με χαλκό. Χρησιμοποιούμε πάντα προστατευτικά γυαλιά, γάντια και διαβάζουμε την ετικέτα του προϊόντος και στη συνέχεια, μετράμε, ζυγίζουμε και εφαρμόζουμε προσεκτικά.
*Με πληροφορίες από mistikakipou.gr, wikifarmer.com, agro.basf.gr, eleftheriaonline.gr
