Αναλυτικό εγχειρίδιο διαδικασιών ελέγχου αιρεσιμότητας εξέδωσε ο ΟΠΕΚΕΠΕ, διευκρινίζοντας ότι σκοπός των ελέγχων είναι η διαπίστωση της συμμόρφωσης των γεωργών, που λαμβάνουν ενισχύσεις στο πλαίσιο του ΣΣ ΚΑΠ, με τις απαιτήσεις της Αιρεσιμότητας, για όλα τα πρότυπα και τις απαιτήσεις που είναι εφαρμόσιμα στις εκμεταλλεύσεις τους.
Οι γεωργοί που κατέχουν εκμεταλλεύσεις των οποίων η δηλωθείσα γεωργική έκταση δεν υπερβαίνει τα 10 εκτάρια εξαιρούνται από τους ελέγχους της Αιρεσιμότητας. Στην εξαίρεση συμπεριλαμβάνονται και εκμεταλλεύσεις που έχουν ζωικό κεφάλαιο. Το δείγμα επιτόπιων ελέγχων της Αιρεσιμότητας εξάγεται από τον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Οι εκμεταλλεύσεις των παραγωγών που περιλαμβάνονται στο δείγμα ελέγχονται στο σύνολό τους, όσον αφορά τα ζώα και τις σταβλικές εγκαταστάσεις (βοοειδή, αιγοπρόβατα, χοίροι, ιπποειδή), καθώς επίσης και τους βοηθητικούς χώρους της εκμετάλλευσης όπως αποθήκες, αμελκτήρια, εγκαταστάσεις παραγωγής ζωοτροφών και στο γεωργικό εξοπλισμό, ιδίως όσον αφορά την εφαρμογή φυτοπροστατευτικών ουσιών.
Ο επιτόπιος έλεγχος του φυτικού κεφαλαίου μπορεί να περιορίζεται σε δείγμα που περιλαμβάνει τουλάχιστον το 50% από κάθε κατηγορία αγροτεμαχίων που περιλαμβάνονται στην αίτηση του ελεγχόμενου, ανάλογα με τις απαιτήσεις που είναι εφαρμόσιμες σε αυτά. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί παράβαση Αιρεσιμότητας σε κάποιο από τα αγροτεμάχια του δείγματος, ο επιτόπιος έλεγχος επεκτείνεται τουλάχιστον στο 75% των αγροτεμαχίων της κατηγορίας των αγροτεμαχίων που σχετίζονται με την ευρεθείσα παράβαση. Παραβάσεις που σχετίζονται με το ζωικό κεφάλαιο, τις σταβλικές εγκαταστάσεις ή τα τηρούμενα μητρώα, δεν συνεπάγονται αύξηση του δείγματος των αγροτεμαχίων.
Οι επιτόπιοι έλεγχοι διενεργούνται από επιτροπές ελέγχου, οι οποίες απαρτίζονται από υπαλλήλους με ειδικότητες συναφείς των προς έλεγχο προτύπων και απαιτήσεων κατά περίπτωση. Οι επιτόπιοι έλεγχοι πραγματοποιούνται αιφνιδιαστικά.
Εντούτοις, είναι δυνατόν να υπάρξει προειδοποίηση περιορισμένη στο απολύτως αναγκαίο χρονικό διάστημα, υπό τον όρο ότι δεν τίθεται σε κίνδυνο ο σκοπός του ελέγχου. Η προειδοποίηση αυτή δεν μπορεί να υπερβεί τις 14 ημέρες.
Στην περίπτωση που στην εκμετάλλευση εκτρέφονται ζώα, η προειδοποίηση δεν μπορεί να υπερβεί τις 48 ώρες, με εξαίρεση δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις. Τα αγροτεμάχια που κατά προτεραιότητα συμπεριλαμβάνονται στο 50% του δείγματος, είναι αγροτεμάχια της αίτησης του γεωργού που βρίσκονται σε περιοχή του Δικτύου Natura 2000, σε ευπρόσβλητη ζώνη νιτρορύπανσης, ποτιστικά αγροτεμάχια καθώς και αγροτεμάχια με χαρακτηριστικά τοπίου και αγροτεμάχια με κλίση.
Η επιλογή των αγροτεμαχίων, καθώς και ο έλεγχος των απαιτήσεων επικουρείται από τα αντίστοιχα θεματικά πεδία (layer), καθώς και με τη χρήση αποσπάσματος ορθοφωτοχάρτη ή ψηφιακού αρχείου γεωχωρικών πληροφοριών όπου απεικονίζεται το δηλούμενο αγροτεμάχιο σε συνδυασμό με διαπιστευμένη κατά τα πρότυπα του JRC (EC) συσκευή εντοπισμού θέσης (GPS). Για την υποβοήθηση των ελέγχων, δύναται να χρησιμοποιηθεί πριν και κατά τον έλεγχο, βοηθητικό υλικό από σχετικές εφαρμογές (όπως Google Earth). Επιπλέον, όπου κρίνεται απαραίτητο, γίνεται υπολογισμός της κλίσης σύμφωνα με τις οδηγίες του Παραρτήματος.
Ο επιτόπιος έλεγχος πραγματοποιείται παρουσία του κατόχου της εκμετάλλευσης ή νόμιμα εξουσιοδοτημένου αντιπροσώπου του, ο οποίος πρέπει να ενημερώνεται για τον τρόπο ελέγχου ώστε να είναι σε θέση να τον παρακολουθήσει. Υποχρεούται δε να προσκομίσει στους ελεγκτές όλα τα απαιτούμενα μητρώα, αρχεία και παραστατικά, να συγκεντρώσει το σύνολο των ζώων του προκειμένου να ελεγχθούν, να διευκολύνει τη μετάβαση των ελεγκτών σε κάθε αγροτεμάχιο, στάβλο ή βοηθητικό χώρο που περιλαμβάνει η εκμετάλλευσή του και να απαντήσει σε κάθε ερώτηση σχετική με την τήρηση των απαιτήσεων.
Στην περίπτωση που τα αγροτεμάχια εντοπιστούν σε θέση άλλη από την ψηφιοποιηθείσα ελέγχονται κανονικά για τις απαιτήσεις της Αιρεσιμότητας. Σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο διαπιστωθούν ευρήματα, τότε ερωτάται ο ελεγχόμενος γεωργός αν το αγροτεμάχιο ή το ζωικό κεφάλαιο στο οποίο έχει διαπιστωθεί η μη συμμόρφωση έχει περιέλθει στην κατοχή του από μεταβίβαση εντός του ημερολογιακού έτους.
Μόνο σε καταφατική απάντηση, και σε περίπτωση διαπίστωσης από τους ελεγκτές ότι η μη συμμόρφωση είχε συμβεί από τον μεταβιβαστή τότε δημιουργείτε ειδικό έντυπο ελέγχου με τα στοιχεία του μεταβιβαστή, καταχωρείτε στο ΠΣ του ΟΠΕΚΕΠΕ και ενημερώνεται ο γεωργός δίνοντας του την δυνατότητα να υποβάλει ένσταση σύμφωνα με την ενότητα 7.1. Παράλληλα, ενημερώνεται και η Δ/νση Τεχνικών Ελέγχων της Κ.Υ. Σε περίπτωση που κατά τον έλεγχο της συμμόρφωσης προκύψει ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης μέσω εργαστηριακού ελέγχου, η επιτροπή ενημερώνει σχετικά την αρμόδια Δ.Α.Ο.Κ., σε συνεργασία με την οποία γίνεται λήψη δειγμάτων και αποστολή τους στα αρμόδια εργαστήρια του ΥπΑΑΤ. Τα αποτελέσματα κοινοποιούνται στον ΟΠΕΚΕΠΕ και λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό κυρώσεων.
Μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου, συμπληρώνονται τα συνημμένα υποδείγματα πρακτικών ελέγχου, σύμφωνα με τις οδηγίες που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο 6 ανάλογα με τις απαιτήσεις που υποχρεούται να τηρήσει ο κάθε γεωργός. Ο ελεγχόμενος λαμβάνει γνώση για τα αποτελέσματα του ελέγχου, προσθέτει τις παρατηρήσεις του στο πρακτικό καταγράφοντας την ημερομηνία, και υπογράφει υποχρεωτικά επ’ αυτού.
Στην περίπτωση που έχουν διαπιστωθεί ευρήματα, ο ελεγχόμενος κατά την ολοκλήρωση του λαμβάνει αντίγραφο του πρακτικού ελέγχου
α) είτε με ενυπόγραφη παραλαβή,
β) είτε με αποστολή στη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που δηλώθηκε στην Ε.Α.Ε.,
γ) είτε με ανάρτηση στην ηλεκτρονική εφαρμογή «καρτέλα του αγρότη» στο πληροφοριακό σύστημα του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Η χορήγηση αντιγράφου πρακτικού ελέγχου μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είτε μέσω της εφαρμογής καρτέλας του αγρότη, θεωρείται νομίμως κοινοποιηθείσα μετά την παρέλευση 5 ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία αποστολής της ανάρτησής της. Σε κάθε περίπτωση η κοινοποίηση του αποτελέσματος του ελέγχου στον γεωργό πρέπει να γίνεται εντός 3 μηνών από τη λήξη του ελέγχου, με απόδειξη.
Ο γεωργός μετά τη λήψη αντιγράφου του πρακτικού ελέγχου μπορεί να προβεί σε ένσταση κατά των αποτελεσμάτων του αποκλειστικά εντός διαστήματος δέκα (10) εργάσιμων ημερών στην ΠΥ που διενήργησε τον έλεγχο, η οποία εξετάζεται όπως περιγράφεται στην ενότητα 7.1. Η μη υπογραφή του παραγωγού ή η άρνηση λήψης αντιγράφου, καταγράφεται από τους ελεγκτές στο πρακτικό, δεν επηρεάζει το αποτέλεσμα του ελέγχου, ούτε μεταβάλει την προθεσμία ένστασης.
Στην επιτροπή δεν συμμετέχουν οι υπάλληλοι που διενήργησαν τον έλεγχο. Άλλη ένσταση για τον ίδιο έλεγχο προς την ίδια ή άλλη υπηρεσία δεν εξετάζεται. Τα αποτελέσματα εργαστηριακών ελέγχων κοινοποιούνται στον ελεγχόμενο και φυλάσσονται υποχρεωτικά από αυτόν για κάθε επόμενο έλεγχο.
Αναλυτικά ολόκληρο το εγχειρίδιο ΕΔΩ.