Η 29η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ως Διεθνής Ημέρα Ευαισθητοποίησης για την Απώλεια και τη Σπατάλη Τροφίμων. Πρόκειται για ένα παγκόσμιο ζήτημα, το οποίο έρχεται να αναδείξει τις τεράστιες επιπτώσεις της σπατάλης τροφίμων στην επισιτιστική ασφάλεια, το περιβάλλον και την οικονομία.
Στόχος της σημερινής ημέρας δεν είναι μόνο η ευαισθητοποίηση, αλλά και η εύρεση λύσεων, καθώς και ο σχεδιασμός της συλλογικής δράσης για τη μείωση της παγκόσμιας σπατάλης τροφίμων, σε μια εποχή, όπου εκατομμύρια άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με την πείνα.
Σε πρόσφατη έκθεση που δημοσιοποιήθηκε από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, οι εκτιμήσεις υποδεικνύουν ότι κάθε χρόνο σπαταλούνται τρόφιμα αξίας άνω του 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Αυτό αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 1/3 όλων των τροφίμων που παράγονται παγκοσμίως, χρησιμοποιώντας πάνω από το 1/4 της συνολικής γεωργικής γης (FAO 2013). Επιπλέον, το 2022, εκτιμήθηκε ότι το 29,6% του παγκόσμιου πληθυσμού βρισκόταν σε μέτρια ή σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια, ενώ έως και 783 εκατομμύρια άνθρωποι επλήγησαν από την πείνα, δηλαδή περίπου 122 εκατομμύρια περισσότεροι σε σύγκριση με το 2019 (FAO 2023a). Στην περίπτωση της Ελλάδας, η σπατάλη τροφίμων συσχετίζεται και με αυξημένα ποσοστά επισιτιστικής ανασφάλειας, ποσοστό που υπολογίστηκε το 2015 στο 12,9% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, που αντιστοιχεί περίπου σε 1,4 εκατομμύρια άτομα.
Υπενθυμίζουμε, πως η μείωση της σπατάλης τροφίμων τουλάχιστον κατά το ήμισυ μέχρι το 2030 αποτελεί έναν από τους στόχους που έχει θέσει ο ΟΗΕ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, ενώ και η Ελλάδα έχει δεσμευτεί για μείωση της σπατάλης τροφίμων, καθώς η πρόληψή της αποτελεί βασικό τμήμα των μέτρων για την Κυκλική Οικονομία και των επιταγών της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
Σύμφωνα με την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τις κατευθυντήριες αρχές περί αποβλήτων, τα κράτη μέλη και οι πολίτες καλούνται να:
- Μειώσουν τη δημιουργία αποβλήτων τροφίμων από την πρωτογενή παραγωγή έως τη διανομή,
- Μειώσουν την σπατάλη τροφίμων στα νοικοκυριά,
- Ενθαρρύνουν τη δωρεά τροφίμων,
- Παρακολουθούν και να αξιολογούν την εφαρμογή των μέτρων για τον περιορισμό της σπατάλης τροφίμων.
Καθίσταται σαφές πως οι ανωτέρω ενέργειες κρίνονται αναγκαίες σε μια εποχή, όπου η κλιματική κρίση έχει αλλάξει το σκηνικό και έχει επιφέρει μια σειρά προκλήσεων και αλλαγών για τους αγρότες, με αποτέλεσμα να ελλοχεύουν κίνδυνοι για τον πρωτογενή τομέα και κατά συνέπεια για την παραγωγή αγροτικών προϊόντων.
Κλείνοντας, να σημειώσουμε πως ο ΕΦΕΤ, συμμετέχοντας στην πανευρωπαϊκή εκστρατεία ενημέρωσης #Safe2EatEU της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), προσφέρει πρακτικές συμβουλές για τη μείωση της σπατάλης των τροφίμων στην καθημερινή μας ζωή. Συγκεκριμένα:
- Προγραμματίζουμε τα γεύματά μας και οργανώνουμε την λίστα αγορών μας. Με αυτό τον τρόπο, ελαχιστοποιούμε τη σπατάλη, αλλά ωφελούμαστε και οικονομικά.
- Κατανοούμε τις ενδείξεις στις συσκευασίες των τροφίμων και τη διάκριση ανάμεσα στην ημερομηνία «ανάλωση έως», που σχετίζεται με την ασφάλεια τροφίμων και την ημερομηνία «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» που σχετίζεται με τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του τροφίμου.
- Επιλέγουμε σωστά τα φρούτα και τα λαχανικά, καθώς το 30% αυτών απορρίπτεται λόγω εμφάνισης, χωρίς να στερείται γεύσης ή θρεπτικών συστατικών.
- Ρυθμίζουμε το ψυγείο μας στην κατάλληλη θερμοκρασία, 1-5oC, και την κατάψυξη στους -18οC και αποθηκεύουμε τα τρόφιμά μας σύμφωνα με τις ενδείξεις που αναγράφονται στην συσκευασία.
- Δεν πετάμε το γεύμα που περισσεύει από την προηγούμενη ημέρα. Αντίθετα, το αποθηκεύουμε στο ψυγείο και το καταναλώνουμε την επόμενη μέρα ή το χρησιμοποιούμε για παρασκευή νέων συνταγών. Το ίδιο κάνουμε και στα εστιατόρια ή τις ταβέρνες που επισκεπτόμαστε, είτε ζητώντας μικρότερη μερίδα, είτε παίρνοντας μαζί αυτό που περίσσεψε.
- Ενημερωνόμαστε για την κομποστοποίηση (compost), μια φυσική διαδικασία δημιουργίας οργανικού λιπάσματος, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο και στη μείωση των χημικών λιπασμάτων.
