Μείωση της χρήσης και του κινδύνου των χημικών φυτοφαρμάκων, καθώς και της χρήσης των πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων κατά 50% έως το 2030, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal).
Οι επιβλαβείς οργανισμοί που μπορεί κατά περιόδους να βλάψουν τις καλλιέργειες, προλαμβάνονται και αντιμετωπίζονται με συγκεκριμένες ενέργειες από τον παραγωγό.
Παράλληλα, σημαντικό είναι να λαμβάνονται μέτρα από τους χρήστες φυτοπροστατευτικών προϊόντων για την αποφυγή δηλητηριάσεων και λοιπών επιπτώσεων από τη χρήση των γεωργικών φαρμάκων.
Οι κατά περίπτωση ενέργειες από τον παραγωγό, θα πρέπει να είναι οι παρακάτω, με σειρά προτεραιότητας.
- Αμειψισπορά των καλλιεργειών.
- Χρήση κατάλληλων τεχνικών καλλιέργειας (π.χ. προετοιμασία σποροκλίνης με σκοπό το σπάσιμο του ληθάργου των σπόρων των ζιζανίων και την καταπολέμησή τους, την καταγραφή ημερομηνιών και πυκνοτήτων σποράς, την συγκαλλιέργεια με εδαφοκάλυψη, την άροση συντήρησης, άμεση σπορά, κλάδεμα και αραίωμα βλαστών για βελτίωση των συνθηκών αερισμού και φωτισμού των δέντρων).
- Χρήση, όπου απαιτείται, ανθεκτικών ή ανεκτικών ποικιλιών και τυποποιημένου ή πιστοποιημένου υλικού σποράς ή φύτευσης.
- Χρήση ισορροπημένων πρακτικών λίπανσης, ασβέστωσης και άρδευσης / αποστράγγισης των χωραφιών.
- Παρεμπόδιση της διάδοσης επιβλαβών οργανισμών με μέτρα υγιεινής (π.χ. με τακτικό καθαρισμό των μηχανημάτων και του εξοπλισμού, απομάκρυνση και καύση των προσβεβλημένων κλαδιών από ασθένειες ή εχθρούς μετά το κλάδεμα εκτός του χωραφιού).
- Προστασία και ενίσχυση σημαντικών επωφελών οργανισμών, με κατάλληλα μέτρα φυτοπροστασίας ή τη χρήση οικολογικών υποδομών εντός και εκτός των χώρων παραγωγής.
Οι επιβλαβείς οργανισμοί πρέπει να παρακολουθούνται με κατάλληλες μεθόδους και εργαλεία, εφόσον υπάρχουν. Στα κατάλληλα αυτά εργαλεία πρέπει να περιλαμβάνονται επιτόπιες παρατηρήσεις, καθώς και συστήματα επιστημονικώς ορθής προειδοποίησης, πρόβλεψης και έγκαιρης διάγνωσης, εφόσον είναι εφικτό, καθώς και η αξιοποίηση συμβουλών από συμβούλους με επαγγελματική κατάρτιση.
Με βάση τα αποτελέσματα της παρακολούθησης, ο επαγγελματίας χρήστης πρέπει να αποφασίζει αν και πότε πρέπει να εφαρμόσει μέτρα φυτοπροστασίας. Άρτιες και επιστημονικά ορθές τιμές κατώτερων ορίων είναι βασική προϋπόθεση για τη λήψη αποφάσεων. Για τους επιβλαβείς οργανισμούς, πριν από τις εφαρμογές πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα επίπεδα κατώτερων ορίων επέμβασης που έχουν καθοριστεί για την περιοχή, τις συγκεκριμένες εκτάσεις, τις καλλιέργειες και τις ειδικές κλιματολογικές συνθήκες, εφόσον είναι εφικτό.
– Ορθολογικές βιολογικές, φυσικές και άλλες μέθοδοι χωρίς χημικά μέσα πρέπει να προτιμώνται από τις μεθόδους με χημικά μέσα, εφόσον παρέχουν ικανοποιητικό έλεγχο των επιβλαβών οργανισμών.
– Τα γεωργικά φάρμακα που εφαρμόζονται πρέπει να είναι κατά το δυνατόν τα πιο ήπια και ειδικά για το συγκεκριμένο στόχο, και να έχουν τις λιγότερες παρενέργειες για την υγεία του ανθρώπου, τους οργανισμούς που δεν αποτελούν στόχο και το περιβάλλον.
Ο επαγγελματίας χρήστης πρέπει να τηρεί τη χρήση γεωργικών φαρμάκων και άλλων μορφών παρέμβασης στα απαραίτητα επίπεδα, π.χ. με χαμηλές δόσεις, μειωμένη συχνότητα εφαρμογής ή μερική εφαρμογή, εφόσον το επίπεδο κινδύνου για τη βλάστηση είναι αποδεκτό και δεν αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης ανθεκτικότητας στους πληθυσμούς επιβλαβών οργανισμών.
– Εάν ο κίνδυνος να αναπτυχθεί ανθεκτικότητα σε ένα μέτρο φυτοπροστασίας είναι γνωστός και εάν το επίπεδο επιβλαβών οργανισμών απαιτεί επανειλημμένη εφαρμογή γεωργικών φαρμάκων στις καλλιέργειες, πρέπει να εφαρμόζονται οι διαθέσιμες στρατηγικές διαχείρισης της ανθεκτικότητας προκειμένου να διατηρηθεί η αποτελεσματικότητα των προϊόντων. Σε αυτές μπορεί να περιλαμβάνεται η χρήση πολλαπλών γεωργικών φαρμάκων με διάφορους τρόπους δράσης.
Με βάση το ιστορικό χρήσης των γεωργικών φαρμάκων και την παρακολούθηση των επιβλαβών οργανισμών, ο επαγγελματίας χρήστης πρέπει να αξιολογεί την επιτυχία των εφαρμοζόμενων μέτρων φυτοπροστασίας. Οι αναφερόμενες παραπάνω ενέργειες εφαρμογής των Γενικών αρχών της Ολοκληρωμένης Φυτοπροστασίας από τους παραγωγούς – καλλιεργητές, οι οποίες ισχύουν για όλες τις καλλιέργειες, θα πρέπει να καταγράφονται σε ημερολόγιο, το οποίο θα είναι διαθέσιμο σε κάθε σχετικό έλεγχο από τις αρμόδιες προς τούτο αρχές, ώστε να πιστοποιείται η εφαρμογή τους.
Βασικά μέτρα για την αποφυγή δηλητηριάσεων από τα γεωργικά φάρμακα, σύμφωνα με σχετικό έγγραφο του Υπ.Α.Α.Τ.:
- Αποφεύγουμε την αγορά και χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, εάν δεν υπάρχει λόγος.
- Συμβουλευόμαστε ειδικό επιστήμονα (γεωπόνο) για την αντιμετώπιση προβλημάτων φυτοπροστασίας.
- Προτιμούμε τεχνικές ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας, καθώς και την εφαρμογή εναλλακτικών προσεγγίσεων ή τεχνικών προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση από τη χρήση γεωργικών φαρμάκων. Εφόσον χρειαστεί να γίνει εφαρμογή, επιλέγουμε μόνο εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά προϊόντα (αναγράφουν επί της συσκευασίας τους αριθμό έγκρισης και το σκοπό για τον οποίο τα θέλουμε), τα οποία αγοράζουμε μόνον από ειδικά εξουσιοδοτημένα καταστήματα εμπορίας γεωργικών φαρμάκων.
- Από τα εγκεκριμένα φυτοπροστατευτικά προϊόντα επιλέγουμε τα χαμηλότερης τοξικολογικής επισήμανσης για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
- Προμηθευόμαστε και διατηρούμε καθαρά μέσα ατομικής προστασίας (μάσκα, αδιάβροχη φόρμα, ειδικά γάντια για φυτοφάρμακα, γυαλιά, μπότες κλπ).
- Τα γεωργικά φάρμακα διατηρούνται σε ειδικό αποθηκευτικό χώρο, ξηρό και δροσερό, ΚΛΕΙΔΩΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΑΚΡΙΑ ΑΠΟ ΠΑΙΔΙΑ.
- Αγοράζουμε την ποσότητα που θα μας χρειαστεί για τον επόμενο ψεκασμό και αποφεύγουμε να διατηρούμε στην ειδική αποθήκη παλιά ή ανοιγμένα φυτοπροστατευτικά προϊόντα.
- Διαβάζουμε την ετικέτα του γεωργικού φαρμάκου πριν από κάθε χρήση και ακολουθούμε πιστά τα οριζόμενα επί της συσκευασίας.
- Ακολουθούμε τις διατάξεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων, όσον αφορά τις αποστάσεις από ευαίσθητες περιοχές, το τριπλό ξέπλυμα των κενών συσκευασίας, την ενημέρωση περιοίκων κλπ.
- Σε κάθε περίπτωση κατά τη χρήση του φυτοπροστατευτικού προϊόντος, φοράμε τα απαραίτητα μέσα ατομικής προστασίας. Μετά τη χρήση του φυτοπροστατευτικού προϊόντος, τα μέσα ατομικής προστασίας πλένονται χωριστά από τα υπόλοιπα ρούχα.
Σε περίπτωση δηλητηρίασης ζητάμε ΑΜΕΣΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΗ, επιδεικνύοντας την ετικέτα του γεωργικού φαρμάκου. Δε λαμβάνουμε αντίδοτο εάν δεν υπάρχει κατάλληλη οδηγία ιατρού.
Φυτοφάρμακα και Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (European Green Deal).
Στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη μείωση στη χρήση φυτοφαρμάκων με σκοπό την προστασία της βιοποικιλότητας στην Ευρώπη, τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του συστήματος τροφίμων, την προστασία της δημόσιας υγείας, καθώς τα χημικά φυτοφάρμακα μπορεί να έχουν δερματολογικές, γαστρεντερικές, νευρολογικές, καρκινογόνες, αναπνευστικές, αναπαραγωγικές και ενδοκρινικές επιδράσεις και τη δημιουργία βιώσιμων συστημάτων τροφίμων, ώστε να διασφαλιστεί η διαρκής επισιτιστική ασφάλεια. Πιο συγκεκριμένα, οι προτάσεις της Ευρωπαϊκή Επιτροπής περιλαμβάνουν τα εξής:
- Μείωση της χρήσης και του κινδύνου των χημικών φυτοφαρμάκων κατά 50% έως το 2030
- Μείωση στη χρήση των πιο επικίνδυνων φυτοφαρμάκων κατά 50% έως το 2030
- Απαγόρευση όλων των φυτοφαρμάκων σε ευαίσθητες περιοχές.
Η χρήση όλων των φυτοφαρμάκων θα απαγορεύεται σε χώρους, όπως οι αστικοί χώροι πρασίνου, συμπεριλαμβάνοντας τα δημόσια πάρκα ή κήπους, τις παιδικές χαρές, τους χώρους αναψυχής ή αθλητισμού, τις δημόσιες διαδρομές και τις προστατευόμενες περιοχές σύμφωνα με το δίκτυο Natura 2000, καθώς και κάθε οικολογικά ευαίσθητη περιοχή που πρέπει να διατηρηθεί για τους απειλούμενους επικονιαστές.
Σύμφωνα με την ΕΕ, θα απαιτούνται, επιπλέον, αυστηροί νέοι κανόνες για την επιβολή φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών καταπολέμησης των επιβλαβών οργανισμών, δηλαδή ένα νέο ολοκληρωμένο πλαίσιο επιβολής, για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι αγρότες και άλλοι επαγγελματίες χρήστες φυτοφαρμάκων εφαρμόζουν ολοκληρωμένη διαχείριση επιβλαβών οργανισμών (IPM), στην οποία εξετάζονται πρώτα εναλλακτικές περιβαλλοντικές μέθοδοι πρόληψης και ελέγχου των επιβλαβών οργανισμών, πριν από τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων ως μέτρο έσχατης ανάγκης.
Αυτές είναι οι εμβληματικές νομοθετικές προτάσεις για να δοθεί συνέχεια στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και τη στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» και θα συμβάλουν στη διασφάλιση της ανθεκτικότητας και της ασφάλειας του εφοδιασμού τροφίμων στην ΕΕ και σε ολόκληρο τον κόσμο.